Je nezaměstnaných tak málo, že se s nimi zaměstnavatelé nechtějí trápit?* 

Bezrobotnych jest tak mało, że pracodawcy nie chcą się po nich schylać?* 

Je nezaměstnaných tak málo, že se s nimi zaměstnavatelé nechtějí trápit? [ANALÝZA]

https://www.money.pl/gospodarka/bezrobotnych-jest-tak-malo-ze-pracodawcy-nie-chca-sie-po-nich-schylac-analiza-7132675440040448a.html

Ekonomická situace na polském trhu práce je nejslabší za deset let – jak se zdálo naznačovat nejnovější údaje o počtu nabídek dostupných v kancelářích. Ubývá pracovních nabídek, ale hlavně proto, že ubývá nezaměstnaných. Pro zaměstnavatele bude stále obtížnější najít na úřadech práce zaměstnance, které chtějí.

Počet nabídek dostupných na úřadech práce ke konci ledna činil 54 tisíc – jak nedávno informoval Centrální statistický úřad. V prosinci to bylo ještě menší, ale to je typický sezónní jev. Důležitější je, že počet nabídek se meziročně snížil o 8 procent. A ve stejnou roční dobu byl nižší naposledy před deseti lety, v roce 2015.

Nabídek práce bylo méně, ale počet nezaměstnaných evidovaných na úřadech práce byl v lednu prakticky stejný jako před rokem. Ta činila 838 tis. V důsledku toho se zvýšil počet nezaměstnaných osob na jednu pracovní nabídku – dosáhl 15,5 oproti 14,3 o rok dříve. V lednu byl tento ukazatel vyšší než naposledy v roce 2021.

„Tak zlé to už dlouho nebylo“, „Alarmující údaje z úřadů práce“, „Obrat trendu na trhu práce. Doba mnoha nabídek je pryč“ – tak komentovala média informace Ústředního statistického úřadu. Ve skutečnosti na nich není nic znepokojivého. Naopak, pokud o situaci na trhu práce vůbec něco říkají, je to pozitivní zpráva. Zdá se, že zaměstnavatelé stále méně hledají zaměstnance mezi evidovanými nezaměstnanými, protože je jich tak málo, že je těžké mezi nimi najít vhodné kandidáty.

V širším pohledu je poměr počtu nezaměstnaných k počtu pracovních nabídek hlášených úřadům práce stabilní a historicky nízký© money.pl | Wojciech Kozioł

Míra nezaměstnanosti je nejnižší v historii

Který kandidát je vhodný? Ten, kdo má správnou kvalifikaci a… ve skutečnosti chce pracovat. V případě velké části lidí evidovaných jako nezaměstnaní na úřadech práce není tato druhá podmínka splněna. jak to víš? Míra registrované nezaměstnanosti – vypočtená na základě počtu nezaměstnaných osob evidovaných na úřadech práce – byla v lednu 2025 5,4 % – stejně jako o rok dříve (po očištění dat o sezónní faktory byla míra nezaměstnanosti 5,1 % – meziročně rovněž nezměněna).

Míra nezaměstnanosti vypočtená podle pokynů Mezinárodní organizace práce (ILO) byla 2,6 % oproti 3 % o rok dříve (údaje očištěné o sezónní výkyvy). Nikdy nebyla tak nízká a stejně dobrým výsledkem v EU se může pochlubit pouze Česká republika.

Podle definice ILO je nezaměstnaným člověkem ten, kdo nepracuje, ale aktivně hledá zaměstnání a je připraven k němu nastoupit. Srovnání těchto dvou měr nezaměstnanosti ukazuje, že někteří lidé, kteří se registrují na úřadech práce, skutečně buď pracují (nelegálně), nebo nepracují, ale zaměstnání nehledají nebo nejsou připraveni do něj nastoupit. Taková registrace může sloužit například za účelem přístupu ke zdravotnímu pojištění.

Podle Ústředního statistického úřadu bylo v lednu kolem 838 000 nezaměstnaných a podle Eurostatu (údaje v souladu s definicí ILO) pouze 464 000. Není to samozřejmě tak, že by rozdíl mezi těmito čísly ukazoval na stupnici „zdánlivé“ nezaměstnanosti. Do této druhé skupiny patří i lidé, kteří nejsou v první, tedy někteří lidé, kteří splňují všechna kritéria nezaměstnanosti ILO, se neevidují na úřadech práce. To nic nemění na tom, že ti nezaměstnaní, o kterých zaměstnavatelé mohou uvažovat jako o potenciálních zaměstnancích, se blíží k 500 tis než 800 tisíc A nějakých těch 500 tis jsou to lidé, kteří nepracovali déle než rok, což často znamená, že mají kvalifikaci, která neodpovídá potřebám zaměstnavatelů nebo jiných

Poučení z krize před více než deseti lety

Hledání zaměstnanců na úřadech práce postupně ztrácí z pohledu zaměstnavatelů smysl. Údaje Ústředního statistického úřadu po očištění o sezónní faktory naznačují, že počet nezaměstnaných evidovaných na úřadu práce z hlediska počtu pracovních nabídek naposledy výrazně poklesl – z více než 50 na méně než 10 – v letech 2012-2013 (viz graf na začátku článku). Bylo to období ekonomického zpomalení souvisejícího s dluhovou krizí v eurozóně a kolapsem investic po boomu souvisejícím s mistrovstvím Evropy ve fotbale. Míra registrované nezaměstnanosti pak vyskočila z necelých 12 na více než 14 %. Přestože se zvýšil počet lidí bez práce, počet pracovních nabídek ještě vzrostl.

Stručně řečeno, v polských podmínkách se na zhoršení situace na trhu práce podepsal právě pokles počtu nezaměstnaných na jednu pracovní nabídku, nikoli nárůst tohoto ukazatele.

Neznamená to však, že by nárůsty počtu nezaměstnaných na úřadech práce připadající na jednu pracovní nabídku – jako například ta v lednu – naznačovaly zlepšení situace na trhu práce. Když jsou data očištěna od vlivu sezónních faktorů, je tento ukazatel – v dlouhodobém horizontu – v posledním desetiletí poměrně stabilní. Zároveň vzhledem k tomu, že jak počet lidí bez práce, tak i nabídky práce na úřadech práce jsou historicky nízké, se poměr těchto dvou čísel stal krátkodobě velmi nestabilním (jak je vidět na grafu výše) z jiných než sezónních důvodů. V důsledku toho je obtížné z těchto výkyvů vyvozovat nějaké závěry.

Jiné údaje však naznačují, že poptávka po pracovnících v Polsku roste. Například „Monitoring náborových procesů na polském trhu práce“, publikovaný společností Grant Thornton, uvádí, že v lednu se na 50 nejoblíbenějších pracovních tabulích objevilo 273,7 tisíc nových pracovních nabídek, o 12 % více než před rokem. Poptávka po takto měřené práci roste od podzimu 2024. Tento výsledek je v souladu s údaji Ústředního statistického úřadu, podle kterého se počet volných pracovních míst v ekonomice (na roční bázi) zvýšil již ve třetím čtvrtletí loňského roku, když předtím šest čtvrtletí v řadě klesal. Rostoucí poptávku po zaměstnancích již několik měsíců ukazuje také Index očekávání zaměstnavatelů (EEI), který zveřejnila Evropská komise a který vychází z průzkumu mezi firmami.

Na internetových portálech již několik měsíců přibývá pracovních nabídek © Grant Thornton | Grant Thornton

Skutečnost, že nárůst poptávky po pracovnících je potvrzena několika ukazateli, je důležitá, protože některé z nich není snadné jednotlivě interpretovat. Například nárůst počtu pracovních nabídek, které se objevují na webových stránkách, může sám o sobě vykreslovat příliš optimistický obraz trhu práce. Někdy to odráží ani ne tak nárůst poptávky po zaměstnancích, ale problémy s jejich dostupností. Výzkum provedený v USA naznačuje, že když mají podnikatelé problémy s obsazením volných pracovních míst, zveřejňují na internetu více pracovních inzerátů, než kolik mají skutečně volných míst. Tento jev byl viditelný v Polsku před pandemií, kdy procento podniků, které v šetřeních Ústředního statistického úřadu označily nedostatek zaměstnanců jako překážku své činnosti, dosáhlo historických maxim (někdy přesahovalo 50 %).

Trh práce dnes není tak vyhrocený a firmy mají menší problémy s obsazováním volných míst než před rokem 2020. Poptávka po zaměstnancích ale rozhodně roste, neklesá, jak by se dalo usuzovat na základě klesajícího počtu pracovních nabídek na úřadu práce. Nezažíváme konec „trhu zaměstnanců“. Tuto tezi mohou potvrdit i výsledky nejnovějšího „Monitoru trhu práce“ vydaného společností Randstad. No a ve čtvrtém čtvrtletí roku 2024 byla poprvé v historii těchto studií, sahající až do roku 2010, hlavním důvodem změny zaměstnání nespokojenost s předchozím zaměstnavatelem, a nikoli například propouštění nebo touha po profesním rozvoji.

Grzegorz Siemionczyk, hlavní analytik společnosti money.pl

Bezrobotnych jest tak mało, że pracodawcy nie chcą się po nich schylać?

https://www.money.pl/gospodarka/bezrobotnych-jest-tak-malo-ze-pracodawcy-nie-chca-sie-po-nich-schylac-analiza-7132675440040448a.html

Koniunktura na polskim rynku pracy jest najsłabsza od dekady – zdawały się sugerować ostatnie dane o liczbie ofert dostępnych w urzędach. Ofert pracy ubywa, ale głównie dlatego, że mniej jest bezrobotnych. Pracodawcom coraz trudniej będzie znaleźć w urzędach pracy pożądanych pracowników.

Liczba ofert dostępnych w urzędach pracy na koniec stycznia wynosiła 54 tys. – informował niedawno Główny Urząd Statystyczny. W grudniu była wprawdzie jeszcze mniejsza, ale to typowe zjawisko sezonowe. Ważniejsze jest to, że rok do roku liczba ofert zmalała o 8 proc. A w tym samym momencie roku niższa była poprzednio dekadę temu, w 2015 r.

Ofert pracy ubyło, ale liczba bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy była w styczniu praktycznie taka sama jak przed rokiem. Wyniosła 838 tys. W rezultacie zwiększyła się liczba osób bezrobotnych przypadających na jedną ofertę pracy – sięgnęła 15,5 w porównaniu do 14,3 rok wcześniej. W styczniu wskaźnik ten wyższy był poprzednio w 2021 r.

„Dawno nie było tak źle“, „Alarmujące dane z urzędów pracy“, „Odwrócenie trendu na rynku pracy. Czasy wielu ofert przeminęły“ – tak informacje GUS komentowały media. W rzeczywistości nic niepokojącego w nich nie widać. Przeciwnie, jeśli w ogóle mówią one coś o koniunkturze na rynku pracy, to jest to przekaz pozytywny. Wygląda na to, że pracodawcy coraz rzadziej szukają pracowników wśród zarejestrowanych bezrobotnych, bo tych jest już na tyle mało, że trudno znaleźć wśród nich odpowiednich kandydatów.

W szerszym horyzoncie, stosunek liczby bezrobotnych do liczby ofert zatrudnienia zgłaszanych w urzędach pracy jest stabilny i historycznie niski© money.pl | Wojciech Kozioł

Stopa bezrobocia jest najniższa w historii

Jaki kandydat jest odpowiedni? Taki, który ma właściwe kwalifikacje i… rzeczywiście chce pracować. W przypadku dużej części osób zarejestrowanych jako bezrobotni w urzędach pracy, ten drugi warunek nie jest spełniony. Skąd to wiadomo? Stopa bezrobocia rejestrowanego – czyli liczona na podstawie liczby bezrobotnych zarejestrowanych w urzędach pracy – wynosiła w styczniu 2025 r. 5,4 proc. – tyle samo co rok wcześniej (po oczyszczeniu danych z wpływu czynników sezonowych stopa bezrobocia wynosiła 5,1 proc. – też bez zmian rok do roku).

Stopa bezrobocia obliczana według wytycznych Międzynarodowej Organizacji Pracy (ILO) wyniosła zaś 2,6 proc., w porównaniu do 3 proc. rok wcześniej (to dane oczyszczone z wpływu wahań sezonowych). Jeszcze nigdy nie była tak niska, a równie dobrym wynikiem w UE mogą się poszczycić tylko Czechy.

Osoba bezrobotna według definicji ILO to taka, która nie pracuje, ale aktywnie szuka zatrudnienia i jego gotowa je podjąć. Porównanie tych dwóch wskaźników bezrobocia wskazuje, że część osób, które rejestrują się w urzędach pracy, w rzeczywistości albo pracuje (na czarno) albo nie pracuje, ale nie szuka zatrudnienia bądź nie jest gotowa go podjąć. Taka rejestracja może mieć na celu na przykład dostęp do ubezpieczenia zdrowotnego.

Według GUS bezrobotnych było w styczniu około 838 tys., a według Eurostatu (dane zgodne z definicją ILO) tylko 464 tys. Nie jest oczywiście tak, że różnica między tymi liczbami pokazuje skalę „pozornego“ bezrobocia. W tej drugiej grupie również znajdują się osoby, których nie ma w pierwszej, tzn. część osób spełniających wszystkie kryteria bezrobocia ILO nie rejestruje się w urzędach pracy. Nie zmienia to faktu, że tych bezrobotnych, o których pracodawcy mogą myśleć jako potencjalnych pracownikach, jest bliżej 500 tys. niż 800 tys. A część z tych 500 tys. to osoby, które nie pracują od ponad roku, co często oznacza, że mają nieprzystające do potrzeb pracodawców kwalifikacje lub inne

Lekcje z kryzysu sprzed ponad dekady

Z perspektywy pracodawców, poszukiwanie pracowników w urzędach pracy stopniowo traci sens. Dane GUS, po oczyszczeniu z wpływu czynników sezonowych, sugerują, że liczba bezrobotnych zarejestrowanych w UP w przeliczeniu na liczbę ofert po raz ostatni wyraźnie zmalała – z ponad 50 do niespełna 10 – w latach 2012-2013 (patrz wykres na początku artykułu). Był to okres spowolnienia gospodarczego związanego z kryzysem zadłużeniowym w strefie euro oraz załamaniem inwestycji po boomie związanym z mistrzostwami Europy w piłce nożnej. Stopa bezrobocia rejestrowanego podskoczyła wówczas z niespełna 12 do ponad 14 proc. Choć bezrobotnych przybyło, liczba ofert pracy wzrosła jeszcze bardziej.

Krótko mówiąc, w polskich warunkach to spadek liczby bezrobotnych przypadających na jedną ofertę był oznaką pogorszenia koniunktury na rynku pracy, a nie wzrost tego wskaźnika.

Z tego nie wynika jednak, że zwyżki liczby bezrobotnych w urzędach pracy przypadających na jedną ofertę zatrudnienia – takie jak ta, do której doszło w styczniu – świadczą o poprawie koniunktury na rynku pracy. Gdy oczyści się dane z wpływu czynników sezonowych, wskaźnik ten w ostatniej dekadzie był – na dłuższą metę – dość stabilny. Jednocześnie ze względu na to, że zarówno bezrobotnych, jak i ofert jest dziś w urzędach pracy historycznie mało, stosunek tych dwóch liczb stał się w krótkim terminie bardzo chwiejny (co widać na powyższym wykresie) z powodów innych niż sezonowe. W rezultacie z tych wahań trudno wyciągać jakiekolwiek wnioski.

Inne dane sugerują jednak, że zapotrzebowanie na pracowników w Polsce rośnie. Przykładowo, „Monitoring procesów rekrutacyjnych na polskim rynku pracy“, publikowany przez Grant Thornton, wskazuje, że w styczniu w 50 najpopularniejszych serwisach ogłoszeniowych pojawiło się 273,7 tys. nowych ofert pracy, o 12 proc. więcej niż rok wcześniej. Tak mierzony popyt na pracę rośnie od jesieni 2024 r. To wynik spójny z danymi GUS, wedle których już w III kwartale ubiegłego roku wzrosła liczba wolnych miejsc pracy w gospodarce (w ujęciu rocznym), która wcześniej przez sześć kwartałów z rzędu malała. Także publikowany przez Komisję Europejską wskaźnik oczekiwań pracodawców (EEI), bazujący na ankiecie wśród firm, od kilku miesięcy pokazuje rosnący popyt na pracowników.

Na portalach internetowych ogłoszeń o pracę od kilku miesięcy przybywa.© Grant Thornton | Grant Thornton

To, że wzrost zapotrzebowania na pracowników potwierdza kilka wskaźników, jest istotne, bo osobno niektóre z nich nie poddają się łatwej interpretacji. Przykładowo, sam w sobie wzrost liczby ofert pracy, które pojawiają się w serwisach internetowych, może malować zbyt optymistyczny obraz rynku pracy. Niekiedy odzwierciedla on bowiem nie tyle wzrost popytu na kadry, ile problemy z ich dostępnością. Badania prowadzone w USA sugerują, że gdy przedsiębiorcy mają problemy z zapełnieniem wakatów, to publikują w internecie więcej ogłoszeń, niż faktycznie mają wakatów. Nad Wisłą to zjawisko było widać przed pandemią, gdy odsetek przedsiębiorstw, które w badaniach ankietowych GUS wskazywały na niedobór pracowników jako barierę działalności, osiągał historyczne maksima (przewyższając niekiedy 50 proc.).

Dzisiaj rynek pracy nie jest tak rozgrzany, a problemy firm z zapełnianiem wakatów są mniejsze niż przed 2020 r. Ale popyt na pracowników z pewnością rośnie, a nie spada, jak można by wnioskować na podstawie malejącej liczby ofert pracy w UP. Nie doświadczamy końca „rynku pracownika“. Potwierdzeniem tej tezy mogą być też wyniki ostatniego „Monitora rynku pracy“, publikowanego przez firmę Randstad. Otóż w IV kwartale 2024 r. po raz pierwszy w historii tych badań, sięgającej 2010 r., główną przyczyną zmiany miejsca pracy było niezadowolenie z poprzedniego pracodawcy, a nie np. zwolnienie albo chęć rozwoju zawodowego.

Grzegorz Siemionczyk, główny analityk money.pl

money.pl