PL/CZ informace – zákony – předpisy – pozvánky a pod. CZ/PL informacje – ustawy – przepisy – zaproszenia itp.
Již Rusku děkují. Češi mají nového dodavatele plynu.*
Rosji już dziękują. Czesi mają nowego dostawcę gazu.*
Západní Evropa se na Polsko dívá se závistí. Banky hladoví po investicích.*
Europa Zachodnia patrzy na Polskę z zazdrością. Banki spragnione inwestycji.*
Již Rusku děkují. Češi mají nového dodavatele plynu.
Česká republika stále usiluje o nezávislost na ruských dodávkách energie. Od října mohou Češi říci, že v případě plynu jsou k dosažení tohoto cíle blíže. Česká republika má nového dodavatele a také prvního z Afriky.
Minulý měsíc začala Česká republika dovážet zemní plyn z Alžírska, uvedl ČEZ. Surovina je dodávána potrubím přes Tunisko a Itálii. Objem dovozu odpovídá potřebám 100 000 českých domácností, uvedl mluvčí české energetické společnosti se sídlem v Praze.
Dodavatelem je alžírská státní společnost Sonatrach. – Udělali jsme další krok ke zvýšení naší energetické bezpečnosti – komentoval Daniel Beneš, generální ředitel ČEZ, citovaný web saúdskoarabské televize Al-Arabiyya.
Česká republika dováží plyn také z Německa, Norska a Nizozemska. Snaží se Rusku snižovat příjmy do ruského rozpočtu z prodeje „modrého paliva“ nejen diverzifikací zdrojů dodávek, ale také šetrným využíváním energetické suroviny.
Miliardy eur do Putinovy „peněženky“.
Česká cesta k nezávislosti na ruské energetice je ještě dlouhá. A tím způsobem neposkytovat režimu Vladimira Putina peníze na ozbrojenou agresi.
V říjnu zveřejnilo Centrum pro výzkum energie a čistého ovzduší v Helsinkách a Centrum pro studium demokracie v Sofii zprávy, které ukazují, že Češi od začátku invaze 24. února 2022 do konce června 2024 zaplatili 7 miliard EUR Rusům za plyn a ropu a dovoz přinesl Kremlu daňové příjmy ve výši 2,3 miliardy EUR.
Připomeňme, že Češi stejně jako Slováci a Maďaři stále využívají výjimek z unijních omezení na nákup ruských energetických surovin.
„Podařilo se nám výrazně omezit dovoz ruských energetických surovin do Evropské unie, ale v tomto úsilí musíme pokračovat,“ napsal v září eurokomisařce pro energetiku Kadri Simsonové český ministr průmyslu a obchodu Jozef Síkela.
Rosji już dziękują. Czesi mają nowego dostawcę gazu.
Republika Czeska wciąż pracuje nad tym, aby uniezależnić się od rosyjskich dostaw surowców energetycznych. Od października Czesi mogą mówić, że w przypadku gazu są bliżej realizacji tego celu. Czechy mają nowego dostawcę, a zarazem pierwszego z Afryki.
Czeska Republika w minionym miesiącu rozpoczęła import gazu ziemnego z Algierii, jak podała spółka ČEZ. Surowiec dostarczany jest rurociągami przez Tunezję i Włochy. Wielkość importu odpowiada potrzebom 100 tys. gospodarstw domowych, jak powiedział rzecznik czeskiego przedsiębiorstwa energetycznego z siedzibą w Pradze.
Dostawcą jest algierska państwowa firma Sonatrach. – Wykonaliśmy kolejny krok, aby zwiększyć nasze bezpieczeństwo energetyczne – skomentował Daniel Benes, dyrektor generalny ČEZ, cytowany przez serwis saudyjskiej stacji Al-Arabijja.
Czechy importują gaz również z Niemiec, Norwegii i Holandii. Uszczuplić wpływy do budżetu Rosji ze sprzedaży „błękitnego paliwa“ stara się nie tylko poprzez dywersyfikację źródeł dostaw, ale też oszczędne zużywanie surowca energetycznego.
Miliardy euro do „portfela“ Putina
Czeska droga do uniezależnienia się od rosyjskiej energii jeszcze daleka. A tym samym do tego, by nie zapewniać reżimowi Władimira Putina pieniędzy na agresję zbrojną.
W październiku Ośrodek Badań Energii i Czystego Powietrza z Helsinek oraz Ośrodek Studiów nad Demokracją z Sofii opublikowały raporty, z których wynikało, że Czesi od startu inwazji 24 lutego 2022 r. do końca czerwca 2024 r. zapłacili Rosjanom 7 mld euro za gaz i ropę, a do tego import wygenerował Kremlowi 2,3 mld euro dochodów z podatków.
Zaznaczmy, że Czesi, podobnie jak Słowacy i Węgrzy korzystają jeszcze ze zwolnień od restrykcji unijnych na kupno rosyjskich surowców energetycznych.
„Udało nam się znacznie zmniejszyć import rosyjskich surowców energetycznych do Unii Europejskiej, ale musimy kontynuować te wysiłki“ – pisał we wrześniu do czeski minister przemysłu i handlu Jozef Síkela do europejskiej komisarz ds. energii Kadri Simson.
Západní Evropa se na Polsko dívá se závistí. Banky hladoví po investicích.
– Bez daně bychom byli schopni snížit ceny úvěrů. Možná by stálo za to uvažovat o osvobození alespoň úvěrů pro investice strategického významu – říká Agnieszka Wolska, viceprezidentka BNP Paribas odpovědná za financování firem, v rozhovoru pro money.pl.
Karolina Wysota, Grzegorz Siemionczyk, money.pl: Pokles inflace měl negativní dopad na kondici firem. Růst tržeb se zpomalil a některé náklady – zejména práce – nadále rychle rostou. Výsledkem je klesající ziskovost podniků. Promítá se to do včasného splácení úvěru?
Agnieszka Wolska, viceprezidentka BNP Paribas Bank Polska: Nezaznamenáváme žádné zhoršení kvality úvěrů, ale naše portfolio není reprezentativní pro celý sektor. Někteří konkurenti zaznamenali určitý nárůst opravných položek k nespláceným úvěrům. Zhoršení kondice firem ale vidíme v ratingu (bonity – pozn. red.), který děláme na základě výsledků firem. Ratingy mají od loňského roku klesající tendenci. Mimo jiné kvůli prodeji přebytečných zásob, které společnosti nashromáždily v období rychlého růstu cen a silné poptávky. V některých odvětvích je poptávka rovněž pod očekáváním, zejména v odvětvích exportu.
To je věcí naší úvěrové politiky a toho, s kým spolupracujeme. Jako součást největší evropské bankovní skupiny – BNP Paribas – máme mezi klienty mnoho mezinárodních společností. Jejich rizikový profil je jiný než u menších společností působících lokálně bez podpory svých mateřských společností. Ale i s místními podniky je naše úvěrové portfolio zdravé. Jedním z faktorů této situace je, že dobře rozumíme situaci v Evropě a jsme schopni zaznamenat některé trendy rychleji než jiné banky.
A jak se tato špatná kondice firem promítá do poptávky po úvěrech?
Zde došlo k mírnému zlepšení. V roce 2023 investiční slabost omezila poptávku po úvěrech. Závazky firem vůči bankám se pak snížily o 4,5 %. Letos do konce srpna vzrostly již o 4 %. Je jasné, že je mj. zájem o půjčku na provozní kapitál. Po pandemii COVID-19 měly společnosti obrovský přebytek likvidity. Přetrvává dodnes, takže zhoršení výsledků firem, o kterém mluvíme, nebude mít podle nás žádné dramatické důsledky. Z dlouhodobého hlediska je ale jak v Polsku, tak v Evropě zapotřebí silný poptávkový a investiční impuls.
Vidíte pro takový impuls nějakou šanci? Odkud by se to vzalo?
V roce 2023 jsme měli určitý nárůst investic v Polsku, ale byly financovány z vlastních prostředků společností. Nyní se situace v podnicích zhoršuje a investice se odkládají. Investice v rámci KPO přitom nezačaly seriózně. Zdá se tedy, že impuls musí přijít od státu. Největší potenciál vidím v dekarbonizaci a energetické transformaci. Začátkem října byl zveřejněn návrh Národního energetického a klimatického plánu (NECP). Realizace zde popsaného postupu dekarbonizace by si do roku 2030 vyžádala investiční výdaje ve výši 600 miliard PLN. To je přibližně třikrát více než naše odhady takových výdajů. Samozřejmě je to jen projekt. Ale i když je částečně realizován, stále se bavíme o velkých částkách. Pro srovnání, dluh podniků vůči bankám je přibližně 400 miliard PLN.
Očekáváte, že firmy budou ochotnější financovat takové investice úvěry než dříve? Možná využijí hlavně své vlastní prostředky?
Pokud Polsko skutečně zavede takovou strategii energetické transformace, jsem přesvědčen, že se to odrazí v poptávce po úvěrech. Tato poptávka bude soustředěna do několika velkých investic. Například výstavba jaderné elektrárny stojí přes 100 miliard zlotých. Takové projekty vyžadují bankovní kapitál.
Bude energetická transformace stačit ke stimulaci poptávky po investičních úvěrech? Jsou potřeba další impulsy?
Určitě to nestačí, ale nedostatek tohoto faktoru nás stáhne dolů. Další poptávkový impuls může v určité fázi přijít ze zbrojního průmyslu, i když není jasné, do jaké míry bude financován úvěrem. O úvěr se budou ucházet pravděpodobně pouze subdodavatelé. Navíc máme stále co dělat v oblasti infrastruktury a samozřejmě inovativnosti polské ekonomiky.
Mohou banky financovat vojenské investice?
Pomalu, ale samozřejmě se na to díváme jinak než ostatní sektory. Koneckonců jde o výrobu zbraní a jde o etické otázky. Mějme však na paměti, že náš pohled se mění. V kontextu toho, co se děje na Ukrajině, jsme připraveni pomoci s financováním obrany.
Jaká je schopnost polských bank financovat tak velké investice, které si dekarbonizace ekonomiky vyžádá?
V současné době by banky mohly při zohlednění kapitálu poskytnout úvěry ve výši 260 miliard PLN. Musíme ale také vzít v úvahu, že banky mají za sebou dobrý rok. Po srpnu dosahují kumulované zisky sektoru přibližně 28 miliard PLN. Část letošních zisků půjde do kapitálu. Navíc ze 400 miliard PLN aktivních půjček, o kterých jsem se zmínil dříve, se velká část – asi 50 miliard PLN – vymění každý rok. Staré půjčky jsou splatné a nové jsou poskytovány.
Do těchto velkých projektů se zapojí i stát a multilaterální instituce. Zdá se tedy, že s jejich financováním nebude problém. Určitě by to ale bylo snazší, nebýt úvěrových prázdnin a nápadů tohoto druhu, které omezují schopnost bank akumulovat kapitál. Polští tvůrci rozhodnutí proto musí řádně propočítat: kolik chceme jako země utratit za zelenou transformaci a jaká část by měla pocházet z veřejného dluhu.
Tedy v podstatě i od bank. Asi 45 % pohledávky sektoru veřejných financí jsou v portfoliích bank.
Banky významně podporují stát v krizových situacích, např. podporou dlužníků během úvěrových prázdnin. Zároveň je toto odvětví zatíženo dodatečnou bankovní daní. Stojí za to připomenout, že bankovní sektor je z velké části odpovědný za financování výpůjčních potřeb státu, přičemž nabízí výhodné podmínky a platí značné částky ve formě daní.
Banky ale také vydělávají dobré peníze na státních dluhopisech, přičemž nesou malé riziko. Možná by bylo pro ekonomiku lepší, kdyby banky byly ochotnější půjčovat podnikům než vláda?
Tak velké zapojení bankovního sektoru do státních dluhopisů vyplývá ze struktury daně z aktiv bank. Státní dluh je od této daně osvobozen, zatímco podnikové úvěry nikoli. To je to, co mám na mysli, když říkám, že vláda by si měla pečlivě spočítat, jak budou financovány investice do zelené transformace.
Je třeba změnit bankovní daň?
Záleží na tom, na čem nám jako zemi nejvíce záleží. Současná podoba daně rozhodně nepřispívá k poskytování úvěrů podnikům. Například výnos pětiletého státního dluhopisu s pohyblivou sazbou je asi 40 bazických bodů. Naše čistá marže (po zdanění) z firemních úvěrů je mírně vyšší. Pokladniční dluhopisy však mají nulovou rizikovou váhu, což znamená, že pro tento účel nevyčleňujeme kapitál. Bez daně bychom byli schopni snížit ceny úvěrů. Možná by stálo za úvahu, že od daně by byly osvobozeny alespoň půjčky na investice strategického významu.
Myslíte si, že náklady na úvěr jsou pro podniky významnou překážkou? Protože pokud ne, osvobození korporátních úvěrů od bankovní daně a pokles cen těchto úvěrů by nezvýšily poptávku po nich. A za takových podmínek může mít vláda malou motivaci ke změně daňové struktury.
Náklady na úvěr se skládají ze dvou prvků: referenční sazby a marže. Bankovní daň ovlivňuje marže. Hlavním faktorem ovlivňujícím cenu úvěru je referenční sazba, tedy WIBOR. A zde se musíme podívat na strukturu podniků a na to, jak se rozděluje dluh. Financování v Polsku získávají především velké společnosti. Ti se zahraničním kapitálem se často financují sami v rámci skupiny, protože pro ně je kurzové riziko zvládnutelné a úvěr v eurozóně je levnější díky nižší referenční sazbě, nikoli marži. Dochází k arbitráži. Snížení bankovní daně tento rozdíl alespoň částečně odstraní.
Za zmínku také stojí, že u menších společností, pro které je důležitější cena úvěru v PLN, podíl bankovního financování systematicky klesá, a to především ve prospěch leasingu. Obecně platí, že v Polsku je podíl úvěrů na celkovém dluhu společností jasně pod 50 %. A v poměru dluhu firem k HDP jsme v EU téměř na posledním místě.
Jaké důsledky to pro nás má?
Vysoká cena úvěru má jistě negativní dopad na ochotu investovat, zejména u menších společností. Pokud však jde o investice obecně, neměli bychom být přehnaně pesimističtí. Je třeba si uvědomit, že celá západní Evropa pohlíží na tempo rozvoje Polska s jistou závistí. Nízká míra investic v Polsku je do jisté míry důsledkem mírně odlišné ekonomické struktury a toho, že jsme stále relativně mladá ekonomika. Náklady na modernizaci jsou nižší a zjednodušeně řečeno některé investice stojí méně než ve vyspělejších ekonomikách.
V poslední době se hodně mluví o tom, že hypoteční úvěry v Polsku jsou drahé nejen kvůli vysokým úrokovým sazbám, ale také kvůli vysokým maržím bank. Je v případě firemních úvěrů nabídka polských bank konkurenceschopná?
Cena úvěru je WIBOR plus marže, která zahrnuje 0,5 procentního bodu bankovní daně. V sousedních zemích není k dispozici, takže místní banky mohou nabídnout konkurenceschopné marže. Můžeme to vidět i na trhu komerčních nemovitostí, kde investice horlivě financují německé banky. Jedná se o úvěry na hotové nemovitosti, jejichž pronájem je vypořádán v eurech. Rádi bychom i takové financování zajistili, ale chybí nám už jen 0,5 procentního bodu dražší.
V případě úvěrů domácnostem se hodně mluví o tom, že WIBOR je nešťastná struktura, která vyžaduje náhradu. Jak to vypadá v případě podnikatelských úvěrů?
Bankovní sektor funguje na bázi WIBOR již léta dobře a naši firemní klienti nikdy nevznesli žádné námitky. Konstrukce WIRON je však složitější. Stojí za zmínku, že samotné referenční ukazatele, na rozdíl od toho, co si mnozí lidé zřejmě myslí, neurčují výši úrokových sazeb úvěrů. Závisí především na sazbách NBP a ty zase na inflaci. Rozdíly mezi referenčními indexy a sazbami NBP jsou malé.
Letošní rok bude pro sektor z hlediska zisků rekordní. co bude dál?
Očekává se, že úrokové sazby klesnou. Úrokové výnosy z vkladů budou mnohem nižší než letos. Budou to banky schopny kompenzovat větším množstvím úvěrů? Bez zvýšení poptávky po úvěrech – ne, proto celá diskuse o investicích.
Rozhovor s: Grzegorz Siemionczyk a Karolina Wysota, novináři z money.pl
Europa Zachodnia patrzy na Polskę z zazdrością. Banki spragnione inwestycji.
– Bez podatku bylibyśmy w stanie obniżyć ceny kredytów. Może warto pomyśleć o tym, żeby zwolnione były z niego chociaż pożyczki na inwestycje o strategicznym znaczeniu – mówi w wywiadzie dla money.pl Agnieszka Wolska, wiceprezeska BNP Paribas odpowiedzialna za finansowanie dla firm.
Karolina Wysota, Grzegorz Siemionczyk, money.pl: Spadek inflacji negatywnie wpłynął na kondycję firm. Dynamika przychodów zmalała, a niektóre koszty – w szczególności pracy – wciąż szybko rosną. Efekt to malejąca rentowność przedsiębiorstw. Czy przekłada się to na terminowość spłaty kredytów?
Agnieszka Wolska, wiceprezeska BNP Paribas Bank Polska: My nie odnotowujemy pogorszenia jakości kredytów, ale nasz portfel nie jest reprezentatywny dla całego sektora. U niektórych konkurentów widać pewien wzrost rezerw na zagrożone kredyty. Pogorszenie kondycji firm widzimy natomiast w ratingach (ocenach wiarygodności kredytowej – przyp. red.), które robimy na podstawie wyników przedsiębiorstw. Od ubiegłego roku ratingi są w trendzie spadkowym. M.in. z powodu wyprzedaży nadmiernych zapasów, które firmy kumulowały w okresie szybkiego wzrostu cen i silnego popytu. W niektórych sektorach także popyt jest poniżej oczekiwań, szczególnie tych zaangażowanych w eksport.
To jest kwestia naszej polityki kredytowej, tego z kim pracujemy. Jako część największej europejskiej grupy bankowej – BNP Paribas – mamy wśród klientów wiele firm międzynarodowych. Ich profil ryzyka jest inny niż mniejszych firm, działających lokalnie bez wsparcia spółek-matek. Ale nawet w przypadku lokalnych firm, nasz portfel kredytów jest zdrowy. Jednym z czynników takiej sytuacji jest to, że mamy dobre rozeznanie tego, jak kształtuje się sytuacja w Europie i niektóre tendencje jesteśmy w stanie dostrzec szybciej niż inne banki.
A jak ta słaba kondycja firm przekłada się na popyt na kredyt?
Tu akurat widać lekką poprawę. W 2023 r. słabość inwestycji ograniczyła zapotrzebowanie na kredyt. Zobowiązania firm wobec banków zmalały wtedy o 4,5 proc. W tym roku, do końca sierpnia, wzrosły już o 4 proc. Widać, że odradza się m.in. zainteresowanie kredytem obrotowym. Po pandemii COVID-19 firmy miały ogromną nadpłynność. Ona zresztą utrzymuje się do dziś, dlatego to pogorszenie wyników firm, o którym rozmawiamy, nie będzie miało w naszej opinii żadnych dramatycznych konsekwencji. Ale na dłuższą metę zarówno w Polsce, jak i Europie, potrzebny jest silny impuls popytowy, inwestycyjny.
Widać jakieś szanse na taki impuls? Skąd miałby pochodzić?
W 2023 r. mieliśmy w Polsce pewien wzrost inwestycji, ale one były finansowane ze środków własnych firm. Teraz sytuacja w przedsiębiorstwach się pogarsza, a inwestycje odkładane są na półkę. Jednocześnie nie ruszyły na dobre inwestycje w ramach KPO. Wygląda więc na to, że impuls musi pochodzić od państwa. Największy potencjał widzę w dekarbonizacji, transformacji energetycznej. Na początku października ukazał się projekt Krajowego Planu w dziedzinie Energii i Klimatu (KPEiK). Realizacja opisanej w nim ścieżki dekarbonizacji wymagałby wydatków inwestycyjnych na poziomie 600 mld zł do 2030 r. To jest mniej więcej trzykrotnie więcej, niż zakładały nasze szacunki takich wydatków. Oczywiście, to jest tylko projekt. Ale nawet jeśli zostanie zrealizowany w części, to i tak mówimy o dużych kwotach. Dla porównania, zadłużenie przedsiębiorstw wobec banków to około 400 mld zł.
Oczekuje pani, że firmy będą chętniej finansowały takie inwestycje z kredytu niż do tej pory? Może będą korzystały głównie ze środków własnych?
Jeżeli Polska rzeczywiście będzie realizowała taką strategię transformacji energetycznej, to jestem przekonana, że znajdzie to odzwierciedlenie w popycie na kredyt. Ten popyt będzie skoncentrowany na kilku dużych inwestycjach. Przykładowo, budowa elektrowni jądrowej to koszt ponad 100 mld zł. Takie projekty wymagają kapitału bankowego.
Czy transformacja energetyczna wystarczy, aby pobudzić popyt na kredyt inwestycyjny? Potrzebne są inne impulsy?
Na pewno nie wystarczy, ale brak tego czynnika będzie nas ciągnął w dół. Kolejnym impulsem popytowym na pewnym etapie może być branża zbrojeniowa, chociaż nie jest jasne, na ile to będzie finansowane z kredytu. Prawdopodobnie po kredyt będą sięgali tylko podwykonawcy. Ponadto mamy jeszcze wiele do zrobienia w dziedzinie infrastruktury i oczywiście innowacyjności polskiej gospodarki.
Bankom wolno finansować inwestycje zbrojeniowe?
Wolno, ale oczywiście patrzymy na to inaczej niż na pozostałe sektory. Mimo wszystko jest to produkcja broni i w grę wchodzą kwestie etyczne. Pamiętajmy jednak, że zmienia się nam perspektywa. W kontekście tego, co dzieje się w Ukrainie, jesteśmy gotowi pomóc w finansowaniu obronności.
Jaka jest zdolność polskich banków do finansowania tak dużych inwestycji, jakich wymagała będzie dekarbonizacja gospodarki?
Na ten moment, biorąc pod uwagę kapitały, banki mogłyby udzielić kredytów na kwotę 260 mld zł. Ale trzeba wziąć pod uwagę również to, że banki mają dobry rok. Już po sierpniu skumulowane zyski sektora to około 28 mld zł. Część z tegorocznych zysków zasili kapitały. Do tego, z tych 400 mld zł aktywnych kredytów, o których wspominałam wcześniej, spora część – około 50 mld zł – jest co roku wymieniana. Stare kredyty zapadają, a nowe są udzielane.
W te duże projekty zaangażowane będzie też państwo i instytucje multilateralne. Wydaje się więc, że z ich finansowaniem nie będzie problemu. Ale na pewno byłoby łatwiej, gdyby nie wakacje kredytowe i tego rodzaju pomysły, ograniczające zdolność banków do akumulacji kapitału. Polscy decydenci muszą więc zrobić porządne kalkulacje: ile jako kraj chcemy wydać na zieloną transformację i jaka część ma pochodzić z długu publicznego.
Czyli w zasadzie też od banków. Około 45 proc. wierzytelności sektora finansów publicznych jest w portfelach banków.
Banki stanowią istotne wsparcie dla państwa w sytuacjach kryzysowych, np. przy wsparciu kredytobiorców w ramach wakacji kredytowych. Jednocześnie branża ta jest obciążona dodatkowym podatkiem bankowym. Warto pamiętać, że sektor bankowy w dużym stopniu odpowiada za finansowanie potrzeb pożyczkowych państwa, oferując przy tym korzystne warunki i odprowadzając znaczne kwoty w postaci podatków.
Ale też banki dobrze zarabiają na obligacjach skarbowych, ponosząc przy tym niewielkie ryzyko. Dla gospodarki może lepiej by było, gdyby banki kredytowały chętniej przedsiębiorstwa niż rząd?
Tak duże zaangażowanie sektora bankowego w obligacje skarbowe wynika z konstrukcji podatku od aktywów banków. Dług państwa jest z tego podatku zwolniony, a kredyty dla przedsiębiorstw nie. Właśnie to mam na myśli, gdy mówię, że rząd powinien dobrze policzyć, jak mają być sfinansowane inwestycje w zieloną transformację.
Podatek bankowy wymaga zmian?
To zależy od tego, na czym nam jako państwu najbardziej zależy. Obecna forma podatku z pewnością nie sprzyja udzielaniu kredytów dla przedsiębiorstw. Przykładowo, rentowność pięcioletnich obligacji skarbowych ze zmienną stopą to około 40 punktów bazowych. Nasza marża netto (po odprowadzeniu podatku) na kredytach dla firm jest niewiele wyższa. A przecież obligacje skarbowe mają zerową wagę ryzyka, czyli nie alokujemy na ten cel kapitału. Bez podatku bylibyśmy w stanie obniżyć ceny kredytów. Może warto pomyśleć o tym, żeby z podatku zwolnione były chociaż pożyczki na inwestycje o strategicznym znaczeniu.
Czy sądzi pani, że koszt kredytu stanowi dla przedsiębiorstw istotną barierę? Bo jeśli nie, to zwolnienie kredytów dla firm z podatku bankowego i spadek cen tych kredytów nie zwiększyłby popytu na nie. A w takich warunkach rząd może mieć małą motywację, żeby zmieniać konstrukcję podatku.
Koszt kredytu składa się z dwóch elementów: stopy referencyjnej i marży. Podatek bankowy wpływa na marże. Głównym czynnikiem wpływającym na koszt kredytu jest stopa referencyjna, czyli WIBOR. I tutaj należy spojrzeć na strukturę przedsiębiorstw i tego, jak się rozkłada dług. Finansowanie w Polsce pozyskują głównie duże firmy. Te z kapitałem zagranicznym finansują się często wewnątrz grupy, bo dla nich ryzyko kursowe jest do zarządzenia, a kredyt w strefie euro jest tańszy, ze względu właśnie na niższą stopę referencyjną, a nie marżę. Dochodzi do arbitrażu. Zmniejszenie podatku bankowego przynajmniej w części zniweluje tę różnicę.
Warto też wspomnieć, że w mniejszych firmach, dla których koszt kredytu w złotych ma większe znaczenie, udział finansowania bankowego systematycznie maleje, głównie na rzecz leasingu. Generalnie w Polsce udział kredytu w całkowitym zadłużeniu firm jest wyraźnie poniżej 50 proc. A pod względem stosunku zadłużenia firm do PKB jesteśmy w UE prawie na ostatniej pozycji.
Jakie to ma dla nas konsekwencje?
Wysoki koszt kredytu na pewno wpływa negatywnie na skłonność do inwestycji, szczególnie wśród mniejszych firm. Natomiast jeśli ogólnie chodzi o inwestycje, nie należy tu popadać w przesadny pesymizm. Warto mieć świadomość, że cała Europa Zachodnia patrzy na tempo rozwoju Polski z pewną zazdrością. Niska stopa inwestycji w Polsce jest w jakiejś mierze skutkiem trochę innej struktury gospodarki oraz tego, że wciąż jesteśmy dość młodą gospodarką. Nakłady modernizacyjne są mniejsze i mocno upraszczając, niektóre inwestycje kosztują mniej niż w bardziej rozwiniętych gospodarkach.
Ostatnio wiele mówiło się o tym, że kredyty hipoteczne w Polsce są drogie i to nie tylko z powodu wysokiego poziomu stóp procentowych, ale też ze względu na wysokie marże banków. W przypadku kredytów dla firm oferta polskich banków jest konkurencyjna?
Cena kredytu to WIBOR plus marża, w której zaszytych jest 0,5 pkt proc. podatku bankowego. W ościennych krajach go nie ma, dzięki czemu tamtejsze banki mogą oferować konkurencyjne marże. Widzimy to zresztą na rynku nieruchomości komercyjnych, gdzie inwestycje chętnie finansują banki niemieckie. To są kredyty na gotowe już nieruchomości, których wynajem rozliczany jest w euro. My też chętnie byśmy takiego finansowania udzielali, ale jesteśmy o te 0,5 pkt proc. drożsi.
W przypadku kredytów dla gospodarstw domowych dużo mówi się o tym, że WIBOR jest konstrukcją niefortunną, wymagającą wymiany. Jak to wygląda w przypadku kredytów dla firm?
Sektor bankowy przez lata dobrze funkcjonował na bazie WIBOR-u, a nasi klienci korporacyjni też nigdy nie zgłaszali żadnych zastrzeżeń. Konstrukcja WIRON-u jest natomiast bardziej skomplikowana. Warto zaznaczyć, że same wskaźniki referencyjne, wbrew temu, co wiele osób zdaje się sądzić, nie determinują poziomu oprocentowania kredytów. To zależy przede wszystkim od stóp NBP, a te z kolei od inflacji. Różnice między wskaźnikami referencyjnymi a stopami NBP są niewielkie.
Ten rok będzie dla sektora rekordowy pod względem zysków. Jakie będą kolejne?
Oczekiwania są takie, że będą spadały stopy procentowe. Przychód odsetkowy na depozytach będzie dużo niższy niż w tym roku. Czy banki będą w stanie zrekompensować to większą akcją kredytową? Bez wzrostu popytu na kredyt – nie, stąd ta cała dyskusja o inwestycjach.
Rozmawiali: Grzegorz Siemionczyk i Karolina Wysota, dziennikarze money.pl