PL/CZ informace – zákony – předpisy – pozvánky a pod. CZ/PL informacje – ustawy – przepisy – zaproszenia itp.
Dohoda s Mercosurem není ranou jen pro polské zemědělství.*
Umowa z Mercosur to nie tylko cios w polskie rolnictwo.*
Dohoda s Mercosurem není ranou jen pro polské zemědělství. Polský exportní hit utrpí.
Farmáři protestovali proti otevření trhu dovozu potravin z Ukrajiny a nyní podobným způsobem odrážejí hrozbu z jiného směru. Případná dohoda se zeměmi Mercosuru by pro ně byla další silnou ranou. Zatímco však zemědělství samo o sobě neposkytuje polské ekonomice významnou přidanou hodnotu, jiné je to s polským tabákovým průmyslem, který bude rovněž ohrožen. V Polsku se prosadili globální giganti a proměnili ho ve výrobní centrum pro velkou část světa. V globálním exportu patříme ke špičce, ale z EU se stahují temná mračna.
Zemědělství spolu s lesnictvím, lovem a rybolovem přispělo v roce 2023 pouze 2,7 % přidané hodnoty v ekonomice, která je podle údajů Ústředního statistického úřadu více než dvakrát nižší než v dopravě nebo stavebnictví. Případné problémy tohoto odvětví na ministerských úřadech nelze uvažovat v souvislosti s poklesem státních příjmů nebo horšími hospodářskými výsledky, pokud z toho zároveň profituje například potravinářský průmysl.
Po případné dohodě o volném obchodu se zeměmi Mercosuru, tedy Argentinou, Brazílií, Bolívií, Paraguayí, Uruguayí a Venezuelou, ale i přidruženými zeměmi: Chile, Peru, Ekvádor, Kolumbie, Guyana a Surinam nás mohou zaplavit levné potraviny. Jednání měla být dokončena v pátek 6. prosince v Uruguayi i přes odpor Polska a Francie, k nimž se v pátek přidala také Itálie.
Pro spotřebitele by to bylo levnější, takže teoreticky by z toho mohli mít zákazníci polských obchodů dokonce radost, zvláště když průmysl EU získá nové trhy. Problémem je kvalita potravin a rovnost konkurence. Zemědělci z EU, včetně těch z Polska, mají velmi přísné předpisy, pokud jde o používání přípravků na ochranu rostlin a hnojiv nebo při chovu zvířat. To jsou náklady, které farmáři v Mercosuru nebo na Ukrajině nemají a které ovlivní kvalitu potravin, které jíme.
V případě Polska ale bude mít problém i průmyslový sektor, který je úspěšný v celosvětovém měřítku.
Dohoda s Mercosurem se dotkne polského tabáku
— Tabák je polským exportním hitem. V roce 2023 činila hodnota vývozu tabáku 5,4 miliardy EUR […]. Tabákové výrobky patří také mezi tři hlavní kategorie zemědělsko-potravinářských výrobků vyvážených Polskem – vedle obilovin a masa – říká Przemysław Noworyta, ředitel Polského svazu pěstitelů tabáku.
Těchto 5,4 miliardy EUR vývozu v roce 2023, neboli 5,7 miliardy USD, to je téměř 10,4 procent světového vývozu tabákových výrobků (55 miliard USD). To nám dává druhé místo na světě po Číně (9,2 miliardy dolarů). Jen export cigaret z Polska činil 4,8 mld. USD a 180 tis tun, což ji podle Světové banky rovněž řadí na druhé místo, ale za Saúdskou Arábii (5,7 miliardy dolarů a 269 tisíc tun).
Jen tabákový průmysl v zemi zaměstnává 8 000 osob – dle údajů Ústředního statistického úřadu, ale stále cca 20 tisíc farmářů se zabývají pěstováním tabáku a počet lidí, jejichž práce souvisí s tabákovými výrobky, je přibližně 560 tisíc — odhaduje CASE. A práce těchto lidí by mohla být ohrožena. Ze zemí Mercosuru je Brazílie, přestože vyváží ve srovnání s Polskem jen relativně málo cigaret, třetím největším výrobcem nezpracovaného tabáku na světě po Číně a Indii a jejím největším exportérem (16 % exportu v roce 2022 podle OEC World).
85 procent pro export
Podle výpočtu Federace polských podnikatelů přispívá tabákový sektor v Polsku do státního rozpočtu ročně více než 28 miliard PLN, což odpovídá přibližně 8 procentům celkových příjmů rozpočtu. Celých 85 procent cigaret vyrobených v Polsku se vyvážejí především do zemí Evropské unie – to jsou CASE výpočty. Vývoz loni vzrostl o 26 procent oproti předchozímu roku, i když letos (tři čtvrtletí) dynamika klesla na 1,7 procent. Letos to bylo 1,6 procent celkového polského exportu, ale také 11 procent vývozu polského zemědělsko-potravinářského sektoru.
Největším příjemcem polského exportu je Německo, kam letos směřovalo 39 procent polských tabákových výrobků. Španělsko dovezlo přes 10 procent a Itálie 8 procent.
Desítky tisíc zaměstnanců
Letos během tří čtvrtletí dosáhly tržby tabákového průmyslu v Polsku 17,5 miliardy PLN a byly o 5 procent a meziročně vygenerovaly 623 milionů PLN zisku před zdaněním (-15 procent meziročně) a 536 milionů PLN čistého zisku (-25 procent meziročně).
Velká část polského zemědělství je zapojena do spolupráce s továrnami na cigarety. „Úspěch tohoto odvětví ukazuje, že naše farmy mohou konkurovat těm nejlepším a zároveň podporují státní hospodářství,“ komentuje Przemysław Noworyta.
Tabákový sektor je také významným zaměstnavatelem – pěstováním tabáku se zabývá přibližně 20 000 farmářů a dalších 60 000 lidí nachází zaměstnání ve zpracování.
Některá z těchto pracovních míst mohou být ohrožena, pokud trh EU zaplaví levnější produkty z mimoevropských zemí. „Tento typ konkurence, založený na nižších výrobních standardech, může nejen oslabit polskou ekonomiku, ale také podkopat základy celého evropského zemědělství, které je založeno na kvalitě, udržitelném rozvoji a odpovědnosti,“ komentuje FPP.
Důležité je, že tabák pěstují relativně malé farmy s průměrnou rozlohou přibližně 2,2 hektaru. V zemi je 3605 producentů, kteří tabák pěstují na téměř 8000 hektarech (údaje z roku 2022), což představovalo pouze 0,05 procent celkové plochy zemědělské půdy.
„Navzdory malé oblasti pěstování je Polsko klíčovým hráčem v evropském a celosvětovém tabákovém průmyslu,“ komentuje Federace polských podnikatelů.
Umowa z Mercosur to nie tylko cios w polskie rolnictwo. Ucierpi nasz hit eksportowy.
Rolnicy protestowali przeciw otwarciu rynku na import żywności z Ukrainy, teraz odpierają w podobny sposób zagrożenie z innej strony. Potencjalna umowa z krajami Mercosur to byłby dla nich kolejny silny cios. O ile jednak samo rolnictwo nie daje polskiej gospodarce znaczącej wartości dodanej, to co innego z polską branżą tytoniową, która też będzie zagrożona. W Polsce zainstalowali się światowi giganci i z niej uczynili centrum produkcji na spory kawałek świata. Należymy do liderów w światowym eksporcie, a tu nadchodzą z Unii czarne chmury.
Rolnictwo razem z leśnictwem, łowiectwem i rybactwem w 2023 r. dały razem zaledwie 2,7 proc. wartości dodanej w gospodarce, czyli ponad dwa razy mniej niż transport czy budownictwo — wynika z danych GUS. Ewentualne problemy tej branży w gabinetach ministerialnych mogą nie być rozpatrywane w kontekście spadku dochodów państwa czy gorszych wyników gospodarczych, jeśli jednocześnie skorzysta np. branża przetwórstwa żywności.
Po ewentualnej umowie o wolnym handlu z krajami Mercosur, czyli z: Argentyną, Brazylią, Boliwią, Paragwajem, Urugwajem i Wenezuelą, ale też krajami stowarzyszonymi: Chile, Peru, Ekwadorem, Kolumbią, Gujaną i Surinamem, może nas zalać tania żywność. Negocjacje miały być sfinalizowane w piątek 6 grudnia w Urugwaju, mimo sprzeciwu Polski i Francji, do którego przyłączyły się też w piątek Włochy.
Konsument miałby taniej, więc teoretycznie klienci polskich sklepów mogliby się nawet i z tego cieszyć, tym bardziej że unijny przemysł dostanie nowe rynki zbytu. Kwestia problematyczna leży w jakości żywności i równości w konkurowaniu. Unijni rolnicy, w tym ci z Polski mają bardzo ostre przepisy, jeśli chodzi o stosowanie środków ochrony roślin i nawozów czy w hodowli zwierząt. To koszty, których nie mają rolnicy w Mercosur czy na Ukrainie, a które będą miały wpływ na jakość spożywanej przez nas żywności.
W przypadku Polski problem będzie miała jednak też branża przemysłowa, która ma sukces na skalę światową.
Umowa z Mercosur uderzy w polski tytoń
— Tytoń to polski hit eksportowy. W 2023 r. wartość eksportu wyrobów tytoniowych wyniosła 5,4 miliarda euro […]. Wyroby tytoniowe znalazły się również wśród trzech głównych kategorii produktów rolno-spożywczych eksportowanych przez Polskę — obok zbóż i mięsa — podaje Przemysław Noworyta, dyrektor Polskiego Związku Plantatorów Tytoniu.
Te 5,4 mld euro eksportu w 2023 r., czyli 5,7 mld dol. to aż 10,4 proc. światowego eksportu wyrobów tytoniowych (55 mld dol.). Daje nam to drugie miejsce na świecie po Chinach (9,2 mld dol.). Jeśli chodzi o sam eksport papierosów, to ten z Polski wyniósł 4,8 mld dol. i 180 tys. ton, co według Banku Światowego daje też drugie miejsce, ale za Arabią Saudyjską (5,7 mld dol. i 269 tys. ton).
Sam przemysł tytoniowy zatrudnia w kraju 8 tys. osób — wynika z danych GUS, ale jeszcze ok. 20 tys. rolników zajmuje się uprawą tytoniu, a liczba osób, których praca ma związek z wyrobami tytoniowymi to ok. 560 tys. — oszacowało CASE. I praca tych ludzi mogłaby być zagrożona. Z krajów Mercosur Brazylia, choć eksportuje zaledwie relatywnie niewiele papierosów w porównaniu z Polską, to jednak jest trzecim co do wielkości na świecie producentem nieprzetworzonego tytoniu po Chinach i Indiach, i największym jego eksporterem (16 proc. eksportu w 2022 r. wg OEC World).
85 proc. na eksport
Jak wyliczyła Federacja Przedsiębiorców Polskich, sektor tytoniowy w Polsce dostarcza rocznie ponad 28 mld zł do budżetu państwa, co odpowiada ok. 8 proc. całkowitych wpływów budżetowych. Aż 85 proc. wyprodukowanych w Polsce papierosów trafia na eksport, głównie do krajów Unii Europejskiej — to z kolei wyliczenia CASE. Eksport wzrósł w ub.r. o 26 proc. w porównaniu do roku poprzedniego, choć w tym roku (trzy kwartały) dynamika spadła do 1,7 proc. Stanowił w tym roku 1,6 proc. całkowitego polskiego eksportu, ale zarazem 11 proc. polskiego eksportu sektora rolno-spożywczego.
Największym odbiorcą polskiego eksportu są Niemcy, gdzie w tym roku trafiło 39 proc. eksportu polskich wyrobów tytoniowych. Hiszpania sprowadziła ponad 10 proc., a Włochy 8 proc.
Kilkadziesiąt tysięcy pracujących
W tym roku w ciągu trzech kwartałów przychody branży tytoniowej w Polsce wyniosły 17,5 mld zł i były wyższe o 5 proc. rdr. Wypracowały 623 mln zł zysku przed opodatkowaniem, (-15 proc. rdr) i 536 mln zł zysku netto (-25 proc. rdr).
We współpracę z fabrykami papierosów zaangażowana jest spora część polskiego rolnictwa. — Sukces tego sektora pokazuje, że nasze gospodarstwa rolne potrafią konkurować z najlepszymi, jednocześnie wspierając gospodarkę państwa — komentuje Przemysław Noworyta.
Sektor tytoniowy jest również ważnym pracodawcą – ok. 20 tysięcy rolników zajmuje się uprawą tytoniu, a kolejne 60 tys. osób znajduje zatrudnienie w przetwórstwie.
Część tych miejsc pracy może być zagrożona, jeśli unijny rynek zostanie zalany tańszymi produktami spoza Europy. „Tego rodzaju konkurencja, oparta na niższych standardach produkcji, może nie tylko osłabić polską gospodarkę, ale też podważyć fundamenty całego europejskiego rolnictwa, które opiera się na jakości, zrównoważonym rozwoju i odpowiedzialności“ — komentuje FPP.
Co istotne, uprawą tytoniu zajmują się relatywnie nieduże gospodarstwa rolne średnio na ok. 2,2 hektara. Uprawą zajmuje się 3605 producentów w kraju na łącznie niespełna 8 tys. hektarów (dane z 2022 r.), co stanowiło jedynie 0,05 proc. całkowitej powierzchni użytków rolnych.
„Mimo niewielkiej powierzchni upraw. Polska jest kluczowym graczem w europejskiej i światowej branży tytoniowej“ — komentuje Federacja Przedsiębiorców Polskich.